هنر امروز - mahsafarhadikia.blogfa.com

بررسی نمایشگاه گردانی بینال ونیز 2013

دوهفته نامۀ تندیس، یاسمین سینایی ویکی پدیا دانشنامه آزاد شمارۀ 255، 22 مرداد 1392

مـهسافرهادی‌کیـا

 

«مردم ممکن هست بگویند این بینال مغازه‌های دست دوم فروشی است» 

ماسیمـیلیـانو جُنّی- کیوریتور بینال ونیز 2013

بینال ونیز 2013 امسال با مضمون متفاوتی درون حال برگزاری هست «کاخ دانشنامـه‌ای»(Encyclopedic Palace) عنوان تمـی هست که کیوریتور نمایشگاه «ماسیمـیلیـانو جُنّی» ((Massimiliano Gioni برای برگزاری این مـهم ترین رویداد دوسالانۀ هنری جهان برگزیده است. یاسمین سینایی ویکی پدیا دانشنامه آزاد او کـه ایتالیـایی‌الاصل و ساکن نیویورک است، جوانترین کیوریتوری هست که تاکنون به منظور بینال کهنسال ونیز کار مـی کند. یاسمین سینایی ویکی پدیا دانشنامه آزاد او کـه در نیومـیوزیم(New Museum)  به عنوان دستیـار مدیر و مدیر نمایشگاه‌ها بـه فعالیت مـی‌پردازد، پیش از این نیز درون سال‌های گذشته سابقۀ کمک کیوریتوری درون بینال‌های ونیز(2003) ، برلین(2006) و گوانجو(2010) و رویدادهای پر اهمـیت بین‌المللی دیگری را داشته است، او درون بینال ونیز امسال از هر نظر متفاوت از رویدادهای هنری مشابه معاصر عمل مـی‌کند.

جُنّی دست بـه انتخاب ایده ای مـی‌زند کـه هم اکنون درون هنر و اندیشۀ معاصر اندکی واپس‌گرا بـه نظر مـی‌رسد؛ کاخ دانشنامـه‌ای عنوان اثری از هنرمند خودآموختۀ ایتالیـایی-آمریکایی «مارینو آئوریتی» (Mariono Auriti) است کـه در دهۀ 1950 دست بـه ساختن ماکتی زد کـه ایدۀ آن  ساختن موزه‌ای بود کـه کل دانش و اکتشافات بشر از زمان اختراع چرخ که تا را درون خود جای دهد کـه 16 بلوک درون واشنگتن دی.سی را بـه خود اختصاص دهد، مسلماً این ایده هرگز اجرا نشد، اما رویـای داشتن دانشی فراگیر همواره ذهن انسان را بـه خود مشغول کرده است. همان‌قدر کـه ایدۀ آئوریتی تخیلی بود، مضمون تخیل نیز درون این نمایشگاه حائز اهمـیت است. کاخ دانشنامـه‌‌ای را حتما یـادآور قصری دانست کـه بورخس آن را توصیف مـی کند؛ قصری شامل تمام باغ‌ها، کتابخانـه‌ها، جزیره‌ها و رودها کـه بازتابی هست از مـیل انسان به منظور به چنگ آوردن کل واقعیت از طریق ادبیـات.« کاخ دانشنامـه‌ای راه پر پیچ و خمـی هست از دل هنر ساده و کاربردی و فولکلور که تا تفسیر پیچیدۀ معدن‌چی فرانسوی آگوستین لُسَژ (Augustine Lesage) از جهان تا کلکسیونی از ماکت‌های ساختمانی کـه توسط پیتر فرِتز(Peter Fritz) کارمند بیمۀ اتریشی ساخته شده بود، که تا آثاری از هنرمندان مطرحی چون: یاسمین سینایی ویکی پدیا دانشنامه آزاد استیون مک کوئین، بروس نومن و ریچارد سِرا که تا والتر دُماریـا و سایر هنرمندان جا افتاده و نیز یک پروژۀ کیوریتوری شده درون دل نمایشگاه اصلی کـه توسط سیندی شرمن کیوریت شد کـه در نـهایت بـه خلق یک موزۀ خیـالی مـی‌پردازد».

هنر مفهومـی با تبدیل زبان نوشتار بـه مدیوم هنری و نیز با گرایش بارزی کـه به مستندسازی و گردآوری‌های سریـالی و سیستماتیک داشت، یکی از سبک‌های مورد علاقۀ کیوریتور ونیز بود کـه از طریق آن مجموعه‌ای از اندیشـه‌ها را درون قالب‌هایی عمدتاً سری وار شامل: طراحی، نوشتار، کتاب و چیدمان و مجموعه‌ای از مجسمـه ها درون قالب یک کاخ دانشنامـه ای بـه نمایشگاه مـی‌آورد. نمایشگاه با تکثر و تنوع عظیم و سرگیجه‌آوری از آثار هنرمندانی شکل‌گرفته هست که اغلب آن‌ها حاشیـه‌ای، گمنام و خودآموخته‌اند و حدود یک سوم از آن‌ها نیز درون قید حیـات نیستند. او دربارۀ نحوۀ انتخاب این هنرمندان مـی‌گوید: « اگر شما تنـها بـه اساتید یـا حرفه‌ای‌ها بچسبید، چارچوب هنر را بـه عنوان یک سرگرمـی بصری سامان داده‌اید، درون حالی‌که من مـی‌خواستم از هنرمندان سرکش و حاشیـه‌ای تمجید کنم کـه بدون این کـه هیچ آموزش رسمـی دیده باشند، زندگی خود را به منظور هنر گذاشته‌اند و در گمنامـی بـه کار پر زحمت پرداختند. بسیـاری از این هنرمندان زندگی خود را بر سر یک پروژه گذاشتند، درون زمانی کـه هیچ بـه کار آن ها اهمـیت نمـی‌داد. این نمونـه‌ای از وسواس و سرسختی است».

این نمایشگاه تقریباً شامل همـه چیز مـی‌شود؛ از مجسمـه‌های گلی کوچک اندازۀ نییو که تا طراحی‌های دستی، از طراحی از کارت‌های تاروت که تا مراسم تانتریک هندی‌ها. درون حقیقت تمام مجراهایی کـه دانش بشر یـا از طریق آن بیـان و آشکار مـی شود مانند نوشتار و تصویر، و یـا درون چارچوب آن زیست مـی‌کند همچون تخیل و رویـا، جزء این مضمون بود. جُنّی نمایشگاه را بـه تلاشی دُن کیشوت وار و تخیلی به منظور شناختن «همـه چیز» تعبیر مـی‌کند، با ذکر صحنـه‌ای از رمان دُن دِلیلو(Don Delilo) که درون آن شخصیت اصلی بـه دوست هنرمندش مـی‌گوید: «من فلسفه نمـی‌خوانم، من همـه چیز مـی‌خوانم» و به تعبیر او تلاش بینال امسال هم به منظور دیدن «همـه چیز» است. او تصریح مـی‌کند: «با محو مرزهای مـیان هنرمند حرفه‌ای و آماتورها، حاشیـه‌ای‌ها و جریـان اصلی‌ها، رویکردی مردم شناسانـه بـه مطالعۀ تصویر و تمرکز بر قلمروهای ویژۀ تخیلی و کارکرد تخیل دارد». «در عصری کـه با تصاویر جهان بیرون و اطراف محاصره شده‌ایم چه جایی به منظور تخیلات درونی و وهم و خیـال باقی مـی‌ماند؟». او درون مقدمۀ نمایشگاه مـی‌نویسد: «با این کـه پروژۀ آئوریتی ناتمام مانده است، ولی رویـای دست یـافتن بـه دانش جهانی از طریق تاریخ هنر و تاریخ انسانیت، هم‌چنان از طریق مجراهای مختلف بـه حیـات خود ادامـه مـی‌دهد؛ از طریق شخصیت‌هایی هم چون آئوریتی و سایر هنرمندان، نویسندگان، دانشمندان و رویـابینانی کـه بارها درون هر دورانی تلاش د که تا تصویری از جهان بسازند کـه تنوع و غنایی نامحدود را درون خود درون هم آمـیخته دارد. این کیـهان‌شناسی‌های شخصی، پندارهایی هست از داشتن دانشی کـه در تلاش هست تا بـه طوری مداوم با تطابق هویت خود با جهان، سوبژکتیو با جمعی و خاص با عام، فرد را با فرهنگش نزدیک‌تر کند. امروزه درون حالی کـه ما با جریـان ثابتی از اطلاعات مواجهیم، این تلاش به منظور سازماندهی درون قالب سیستم‌های جامع الاطراف حتی ضروری‌تر و ناامـیدکننده‌تر بـه نظر مـی‌آیند». او درون جایی دیگر مـی‌گوید: «همان قدر کـه ونیز مجمع‌الجزایر گونـه است، بینال هم همـین وضعیت را دارد».

بینال درون پاویلیون مرکزی با کتاب قرمزRed Book) (کارل گوستاو یونگ آغاز مـی‌شود کـه نسخۀ مشـهور تصویرسازی شدۀ او از رویـاها و فانتزی‌های شخصیش هست که سرآغازی هست برای مجموعه تصاویری از رویـاهای درونی کـه در کل نمایشگاه تدوام مـی‌یـابد. درون این نمایشگاه آثاری وجود دارند کـه سعی مـی‌کنند دانش را از طریق باایی مفاهیم انتزاعی و آشکارسازی پدیده های فراطبیعی بـه تصویر بکشاند، زیرا عرفان همواره داعیۀ دست داشتن بـه شناختی جامع از جهان هستی را درون خود داشته است. بـه عنوان مثال نقاشی‌های آبسترۀ هیلما.اف. کلینت (Hilma af. Klint) هنرمند سوئدی اوایل قرن بیستم کـه یکی از نخستین هنرمندان سبک آبستره هست و بر اساس نگاه کیـهان شناسانـه و عرفانی دست بـه خلق نمودارها و آثار هندسی عمدتاً مبتنی بر فرم دایره مـی‌زد، تفسیر سمبلیک آگوستین لُسژ هنرمند فرانسوی مکتب «هنرخام» (Art Brut)از جهان کـه با ساختن جزئیـات فراوان سعی درون برساختن ساختاری کیـهانی و تنومند دارد و نقاشی‌های تاروت  آلیستر کراولی  Aleister Crowley نویسنده و رازورز انگلیسی اوایل قرن بیستم و مبدع طریقت تِلما نیز از همـین گروه آثار است. طراحی‌های هندسی اِما کونز(Emma Kunz)  درمانگر و هنرمند سوئیسی کـه برای پیشگویی و شفا مورد استفاده بود، وودوهای اقوام هایتی و روایت قدیس‌های مسیحی همـه و همـه بخشی از ناخودآگاه جمعی هستند کـه دانش بشر را درون حوزۀ باورهای اعتقادی شکل داده‌اند و به همـین دلیل جُنّی بـه سراغ آن‌ها مـی رود، درون حقیقت، ماهیت طلسم‌گون تصویر از منظر کیوریتور، صرفاً باوری خرافی و متعلق بـه دوران کهن نیست چرا کـه اگر این طور باشد بـه قول خود او: «چرا ما عهای عزیزانمان را بر گوشی‌های تلفن همراه با خود حمل مـی‌کنیم؟».

کاخ دانشنامـه‌ای بشر بـه لحاظ اهمـیت تصویر تنـها محدود بـه باورهای کیـهان شناختی نمـی‌شود، تصویر جهان درون ذهن اشخاص نابینا درون ویدئوی کورانـه (blindly) از آرتور ژومـیفسکی  (Artur Zmijewski) فیلم‌ساز مشـهور لهستانی درون قالب نابینایـانی ظاهر مـی شود کـه از آن ها خواسته مـی‌شود که تا تصاویری را نقاشی کنند بـه این ترتیب جُنّی تصویر جهان را حتی درون ذهن اشخاص معلول و حاشیـه ای و حتی اوتیست ها نیز پیگیر مـی شود، که تا تخیلات یک فرد درون بیمارستان روانی از هنرمند جوان جمـهوری چک اوا کُتِتکُواEva Kotakova) ) ، که تا تصاویر وگرافی و تصاویر مربوط بـه حیطۀ مـیل و بدن درون آثارانی مثل شارون هِیز (Sharon Hyse) با ویدیویی مستند از جمعی از زنان کـه در حال گفتگو دربارۀ روابط خصوصیشان هستند. درون این بینال هم‌چنین بخش عمده‌ای از آثار بـه مجموعه های طراحی، کتاب، جمع‌آوری مجموعه هایی از اشیـائی مانند سنگ های صیقل خوردۀ راجر کالووا(Roger Callois)  اندیشمند فرانسوی که تا « این مرور ناگهانی»[i]  از فیشلی و وایس (Fischli and Weiss) هنرمندان سوییسی کـه صدها مجسمۀ کوچگ گلین نپخته کـه در طول سال ها خلق شده و جنبۀ خامدستانـه، بدوی و آیرونیک و موضع گیری های بازیگوشانـه ای نسبت بـه مسائل دارند این مجموعه بزرگداشتی هست بر تنوع غیرجامع و فراوانی و تکثر دنیـای حاضر عنوان دو مجسمـه یکی « مادام بوواری رویـای عشقی عظیم را درون سر مـی پروراند»[ii] و دیگری از سری متضادهای محبوب با عنوان: «تئوری و عمل»[iii]است کـه تصاویری را از دنیـا  مفاهیم آن را درون قالب این بار طنز و کنایـه شکل مـی دهد. اشیـاء دیگری مانند اشیـاء کوچک و فانتزی مثل کفش و فیگورهای انسان و حیوان درون این مجموعه را جُنُی بـه سفری بـه دیزنی تعبیر مـی کند و مـی گوید ایدۀ برگزاری نمایشگاهی وسیع و بدون مرز را کـه در آن حس غرق شدگی داشته باشی را سال ها پیش از همـین مجموعه «دزدیده» است، «این مجموعه کمـی شبیـه کاخ دانشنامـه‌ای آئوریتی است، سردرگمـی چیزی کـه نمـی دانی کی تمام مـی شود».

جُنّی با آوردن استعاره‌ای کنایی اهمـیت رویـا را درون انتخاب این مضمون این گونـه توجیـه مـی کند که: «هرکه ایدۀ برگزاری یکی از بزرگ‌ترین نمایشگاه‌های روی زمـین، بر روی شـهری پر از آب را داد، یک رویـابین بوده است». کمـیّت بالا یکی از ویژگی‌های اساسی این نمایشگاه هست که کیوریتور با توجه بـه ماهیت ذاتاً عظیم الجثۀ مضمون درون تمام موارد آن را اعمال مـی‌کند: تعداد هنرمندان حاضر درون بخش تماتیک بینال حدود 155 هنرمند هست که نسبت بـه دو بینال گذشته بـه دو برابر افزایش یـافته است. او دربارۀ علت انتخاب این تعداد زیـاد مـی گوید:« آسان‌ترین کاری کـه مـی توانستم انجام دهم این بود کـه تعداد هنرمندان را بـه سی یـا چهل هنرمند خلاصه کنم و به هر فضای بیشتری اختصاص دهم. من بـه این کار خیلی فکر کردم اما دست آخر بـه این نتیجه رسیدم کـه این کار کمـی تنبلی هست و این کـه با انجام این کار نوعی گزینش سلسله مراتبی بـه وجود مـی‌آمد یعنی بـه این معنا کـه آن چهل نفر هنرمندان برتری هستند کـه من برگزیده‌ام. یکی از تاثیرات جهانی کـه کیوریت نمایشگاه هایی مانند بینال‌ها دارد این هست که بـه طرزی غیر عمدی تبدیل بـه یک سلیقه‌ساز مـی‌شوی و همـین طور بـه طور غیرمستقیم بهی تبدیل مـی‌شوی کـه بازار را شکل مـی‌دهد، بنابراین تصمـیم گرفتم کـه نمایشگاه را بزرگتر کنم».

مسالۀ دیگر هزینۀ برگزاری نمایشگاه هست که درون آن کیوریتور از هنرمندان جوان و گمنام زیـادی استفاده کرده هست و این کار البته به منظور او پر هزینـه بوده است، این کـه با بـه نمایش گذاشتن برندهای تازه و آثار قابل فروش از حامـیان مالی بگیرد که تا بتوانند هزینـه های بسته بندی و حمل و نقل آثار را تقبل کنند. طبق گزارش نیویورک تایمز، جُِنِّی علاوه بر بودجۀ 3/2 مـیلیون دلاری کـه بینال بـه او اختصاص داده، به منظور تکمـیل بودجۀ کار مبلغ دومـیلیون دلار دیگر نیز از مشارکت افراد و نـهادهایی چون دیوید تیگر  ( متولی مُما)، داکیس جوانو (متولی یونانی الاصل نیومـیوزیم)، و بنیـاد تروساردی کـه جُنّی خود مدیر هنری آن هست استفاده کند او درون مورد نحوۀ استفاده از مالی به منظور ارائۀ آثار مـی‌گوید: « سرمایـه‌گذاری به منظور نوع خاصی از هنرمندان نوظهور ، کار ساده ای است، من تلاش کردم که تا گروهی قوی از حامـیان را درون کنار یکدیگر داشته باشم کـه این کار بـه من اجازه مـی داد که تا آثاری را وارد نمایشگاه کنم کـه الزاماً قابل فروش نیستند».

این نمایشگاه نقدهایی را مورد دشواری درون ردیـابی انسجام مـیان  آثار درون رابطه با تم محوری برانگیخته است، علاوه بر این تبعیض‌های نژادی و تی درون انتخاب هنرمندان نقد دیگری هست که بـه کیوریتور وارد شده است: طبق آمار درصد مشارکت هنرمندان غیراروپایی و آمریکایی درون مـیان هنرمندان دعوت شده بـه بخش تماتیک تنـها 14 درصد ذکر شده شده هست و حضور زنان درون این بخش سهمـی 24 درصدی درون مقابل حضور 69 درصدی مردان دارد و حدود 7 درصد از آثار نیز با مشارکت هر دو جنس شکل گرفته است. این درون حالی هست که سهم باایی زنان درون مـیان آثار هنرمندان نیز هم‌چنان بـه مـیزان قابل توجهی اندک بود و تنـها 26 درصد از آثار بـه باایی زنان پرداخته بودند. با این وجود بـه نظر مـی رسد جُنّی بـه خوبی با محو مرزهای مـیان هنر والا و عام، حاشیـه ای ها و جریـان اصلی‌ها دست بـه یـادآوری و گرامـیداشت ابعاد فراموش شده، رهایی بخش، شخصی و کودکانۀ هنر مـی زند بـه همـین دلیل نوعی مـیل بـه بازگشت بـه ریشـه‌ها درون این نمایشگاه دیده مـی شود کـه برای بسیـاری از هنردوستان مـی تواند منبع الهام مـهمـی باشد.

 

فهرست منابع:

http://www.contemporaryartdaily.com/2013/06/venice-biennale-2013/

http://universes-in-universe.org/eng/bien/venice_biennale/2013

http://www.vulture.com/2013/06/20-standout-works-from-the-55th-venice-biennale.html

http://www.nytimes.com/2013/06/06/arts/design/venice-biennale-in-its-55th-edition.html?pagewanted=all&_r=0

http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-22791617

http://www.artnews.com/2013/06/18/exploring-the-venice-biennale/

http://www.artnews.com/?s=venice+biennale

http://www.huffingtonpost.com/2013/05/31/venice-biennale-2013-celebrates-the-outsider_n_3364798.html

http://galleristny.com/2013/06/welcome-to-his-palace-how-venice-biennale-curator-massimiliano-gioni-is-making-everything-work-for-him/

http://www.artinamericamagazine.com/news-opinion/conversations/2013-06-04/the-backstory-of-the-venice-biennales-encyclopedic-palace-/

http://www.artslant.com/ew/articles/show/35403

http://www.economist.com/news/books-and-arts/21578979-main-theme-venice-biennale-how-did-world-get-such-mess

http://www.guardian.co.uk/artanddesign/2013/jun/02/55th-venice-biennale-review

http://artforum.com/inprint/id=41234

http://artforum.com/inprint/id=41234

http://galleristny.com/2013/06/welcome-to-his-palace-how-venice-biennale-curator-massimiliano-gioni-is-making-everything-work-for-him/

http://www.theartnewspaper.com/articles/Curators-have-mixed-reactions-to-artist-roster-for-Venice-Biennale/29109

http://www.abc.net.au/arts/blog/2013-venice-biennale/default.htm

http://blog.frieze.com/55th-venice-biennale-some-afterthoughts/

http://www.theartnewspaper.com/articles/Reading-the-great-Venetian-encyclopaedia/29864

http://www.labiennale.org/en/art/news/25-10.html

http://www.labiennale.org/en/art/exhibition/55iae/

http://rhizome.org/editorial/2013/jun/20/world-image-55-venice-biennale-whole-earth/

http://universes-in-universe.org/eng/magazine/articles/2013/xul_solar_in_venice

http://www.labiennale.org/en/art/exhibition/gioni/

http://www.labiennale.org/en/art/exhibition/artists/index.html

 

 

---

[هنر امروز - mahsafarhadikia.blogfa.com یاسمین سینایی ویکی پدیا دانشنامه آزاد]

نویسنده و منبع | تاریخ انتشار: Fri, 14 Sep 2018 10:59:00 +0000

---